De tijden zijn veranderd, merken Stephan Segboer (programmaleider Bedrijven met gevaarlijke stoffen (BmGS)) en Diana Martens (deelprogrammaleider Signalering en ontwikkeling BmGS). Het idee dat voor veilig werken met gevaarlijke stoffen gerichte maatregelen nodig zijn, raakt ingeburgerd bij bedrijven. Dat sluit ook aan bij de tijdgeest, stelt Diana Martens. ‘Je ziet dat mensen bewuster worden. Werknemers verdiepen zich in de gevaren van bijvoorbeeld beroepsziekten. Via internet kunnen ze snel informatie vinden over bepaalde stoffen. Daardoor trekken ze vaker én eerder aan de bel. En bovendien: gezond leven is meer dan ooit een issue. Er is echt een cultuurverandering die ook bedrijven niet onberoerd laat.’
‘Vroeger zeiden bedrijven tegen ons: jullie hebben een probleem. Nee, zeiden wij dan, júllie hebben een probleem. Iedereen wees naar elkaar. Dat is verleden tijd, er is nu dialoog. We zijn het niet altijd eens, maar dat hoeft ook niet. En er ontstaat steeds meer samenwerking rond veilig werken met gevaarlijke stoffen, zowel bínnen als tússen branches.’
Zoek elkaar op
Toch was er bij bedrijven aanvankelijk nog weerstand tegen de toegenomen aandacht voor veilig omgaan met gevaarlijke stoffen. Bijvoorbeeld toen de Inspectie SZW het vierstappenplan introduceerde. Diana Martens: ‘Het is natuurlijk ook een complexe materie, het kost tijd en geld. Zeker voor kleine bedrijven is dat lastig. Dat konden ze ook een tijdje als excuus gebruiken, maar de houdbaarheidsdatum ervan is intussen wel verstreken. Er zijn nu tools, ze wéten wat ze moeten doen. En dan zeggen we ook: andere bedrijven in jullie branche doen het wél, dus zoek die op! Help elkaar met het vinden van adequate oplossingen.’ Overigens zijn de meeste bedrijven en branches coöperatief, stelt Stephan Segboer. Diverse brancheorganisaties en bedrijven zijn voortvarend aan de slag gegaan met het 4-stappenplan, wat regelmatig leidde tot een eigen invulling, zoals het ontwikkelen van Veilige Werkwijzen. ‘Dat ondersteunen we. Let wel: bedrijven zijn en blijven zélf verantwoordelijk. Maar we faciliteren het veel meer dan vroeger.’
Mindset verandert
Gaandeweg zijn de betrokken partijen naar elkaar toegegroeid. En zoals zo vaak heeft dat alles te maken met betere communicatie en voortschrijdend inzicht. Stephan Segboer: ‘Het is een kwestie van bedrijven benaderen, samen met hun brancheorganisatie. Het gesprek aangaan. En uiteindelijk druk uitoefenen.’ Diana Martens: ‘We zeggen nu: dat het ingewikkeld is weten we. Maar het is de wet, dus wat gaan jullie doen? Kom maar met je plan! Dat levert niet per definitie perfecte oplossingen. Soms missen we de onderbouwing, dat is zuur. Maar we zijn nu bereid om aan te schuiven en mee te denken over branchebrede oplossingen. Dat wordt gewaardeerd en werpt vruchten af. We zien steeds vaker bij bedrijven de mindset veranderen van “het is allemaal zo veel, zo moeilijk en zo duur” naar “we gaan samenwerking zoeken en aan de slag”. En ondertussen snappen we zelf ook beter dat communicatie een vorm van handhaving is.’ Anderzijds hoort bij heldere communicatie ook scherp de grenzen aangeven, benadrukt Stephan Segboer. ‘Een voorbeeld? Bij tankopslag moet je gewoon een onafhankelijke overvulbeveiliging hebben. Punt uit!’
Branches wisselen kennis uit
De verbeterde verhoudingen zie je ook terug tijdens gezamenlijke bijeenkomsten. Stephan Segboer: ‘Regelmatig geven we brancheorganisaties en bedrijven dan een podium om anderen tekst en uitleg te geven over de methodieken die ze hebben ontwikkeld.’ Mede daardoor weten branches elkaar vaker te vinden. Diana Martens: ‘Autoschadeherstel gaat bijvoorbeeld praten met de metaalbranche. Dat deden ze vroeger niet, terwijl ze vergelijkbare problemen moeten oplossen. Dat is winst.’ Rest nog de categorie notoire overtreders: de “free riders” die als het even kan onder de radar opereren. Stephan Segboer: ‘Feitelijk zijn dat er maar een paar. Maar als we ze tegenkomen pakken we ze stevig aan. Daar hebben we ook de instrumenten voor.’ De “pakkans” stijgt trouwens. ‘We inspecteren niet meer branchebreed maar risicogericht. De focus ligt op de meest risicovolle sectoren en bedrijven.’ Die werkwijze beïnvloedt wel de nalevingscijfers. ‘Logischerwijs stuiten we nu vaker op zaken die niet in orde zijn, waardoor het nalevingspercentage kan dalen. Maar dat zegt dus niet zo veel, dat ligt puur aan de steekproef.’
Lees verder op: Inspectiefocus SZW.
